Χρίστος Κοτρώτσος: ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ (Από τό 1361) ΜΕΡΟΣ Β' |
ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ (Από τό 1361)
ΜΕΡΟΣ Β' (Η συνέχεια) Κάποια από τα δίστιχα, καί τά γνωμικά αποφθέγματα, επιθυμώ νά τά ξαναζωντανέψω στή μνήμη σας. Αποτελούν ένα σύνολο,από τά αθάνατα μνημεία τού Ελληνικού λόγου, τά οποία κατατάσσει, σέ κατηγορίες, καί μέ τή δεδομένη σειρά, ο Νικ. Δ.Πολίτης. Περιορίζομαι νά καταστήσω γνωστούς, τούς τίτλους γιά τούς ενδιαφερόμενους, μέ απλή μνημόνευση. Γενικότερα καταγράφω, ένα απάνθισμα από τά δίστιχα καί τά γνωμικά, από μαντινάδες καί γνωμικά. Επαναφέρω παραδοσιακά τραγούδια καί άσματα, γιά νά τά ξαναζωντανέψω στή μνήμη σας. Δέν αναφέρομαι σέ ονόματα, άλλων ποιητών καί συνθετών, γιατί αυτό απαιτεί συγγραφή βιβλίου. Προσπαθώ απλώς, νά θυμίσω στούς πολλούς, λίγα γνωστά, ίσως, πράγματα. -- -- 1. ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ
Πρώτη συστηματική κατάταξη τών ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ, (Δημοτικών), τραγουδιών, επιχείρησε στό πολλάκις αναφερθέν έργο του, ο Νικ. Δ. Πολίτης, στίς Κατηγορίες: Ιστορικά τραγούδια, πού αρχίζει μέ" Τό Κρούσος τής Ατριανόπολης"(1361), με τή δήωση=λεηλασία της,"Της Άγια- Σοφιάς" (1453), "Τής κυρά Φροσύνης" (1801),"Τής Λένως τού Μπότσαρη (1804), "Τής Δέσπως" (1803),"Τής Πάργας" (1819), "Τού ΠΟΛΈΜΟΥ Του'21", Α' καί Β',"ΤΟΥ ΔΙΑΚΟΥ" (21 Απριλίου 1821), "ΟΙ ΛΑΛΙΩΤΙΣΣΑΙΣ" (1821), "Του ΚΙΑΜΙΛ. ΠΕΗ","ΤΟΥ ΔΡΑΜΑΛΗ", (Ιούλιος 1822), "ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΤΟΥ ΔΗΡΟΥ", "Ο ΚΑΤΑΔΙΚΆΣΜΟΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ"(1830), Α' και Β' καί "Η απελευθέρωση τής Θεσσαλίας καί τού Νομού Άρτας" (1881).
--
2. ΚΛΕΦΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ
"Σαράντα παλληκάρια,από τή Λεβαδειά...", ΤΟΥ ΟΛΎΜΠΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΙΣΑΒΟΥ", Αλληγορικό:"Ένας Αιτός,περήφανος...", "ΤΟΥ ΒΑΣΊΛΗ", "Της νύχτας οι αρματολοί καί τής αυγής οι κλέφτες...","Παιδιά,σάν θέτε λεβεντιά και κλέφτες νά γενήτε...","ΤΟΥ ΒΑΡΛΑΜΗ","Ο ΓΈΡΟΣ ΚΛΈΦΤΗΣ", "ΤΟΥ ΛΑΒΩΜΈΝΟΥ ΚΛΈΦΤΗ","Παιδιά Μωραϊτόπουλα καί σείς Ρουμελιωτάκια", " (ΤΟΎ ΚΛΈΦΤΗ ΤΟ ΚΙΒΟΥΡΙ)", "Παίρνουν ν'ανθίσουν τά κλαριά,κι'η πάχνη δέν τ'αφήνει..." "ΤΟΥ ΚΊΤΣΟΥ","ΤΟΥ ΧΡΉΣΤΟΥ ΜΗΛΙΩΝΗ",(περί το1750), "ΤΟΥ ΜΠΟΥΚΟΥΒΑΛΑ", "ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΆΡΑ", "ΤΗΣ ΛΙΑΚΑΙΝΑΣ","ΤΩΝ ΚΟΛΟΚΟΤΡΏΝΑΙΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΏΤΑΡΟΥ ΒΕΝΕΤΣΆΝΑΚΗ",(1780), "ΤΟΥ ΒΛΆΧΟΘΑΝΑΣΗ", (1771),"ΤΟΥ ΣΤΈΡΓΙΟΥ",(1789), "ΤΟΥ ΓΙΩΤΗ", (1789), "ΤΟΥ ΧΡΟΝΗ", "ΤΟΥ ΑΝΔΡΊΤΣΟΥ", (1792), "ΤΟΥ ΛΙΑΚΟΥ", "ΤΩΝ ΚΟΛΟΚΟΤΡΏΝΑΙΩΝ", "ΤΩΝ ΚΛΕΦΤΩΝ",(Α,' Β',Γ'), "ΤΟΥ ΖΑΧΑΡΑΚΗ","ΤΟΥ ΚΟΝΤΟΓΙΆΝΝΗ","ΤΩΝ ΚΟΚΟΛΟ- ΚΟΤΡΩΝΑΙΩΝ", ( 1806 ),"ΤΟΥ ΚΑΤΣΑΝΤΏΝΗ",(Α'καίΒ'), "ΤΟΥ ΝΙΚΟΤΣΆΡΑ",(1807) Α'καίΒ', "ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ,ΤΟΥ ΣΤΑΘΑ", καί,("ΟΙ ΓΥΝΑΊΚΕΣ ΤΩΝ ΛΑΖΑΙΩΝ").
--
3. ΑΚΡΙΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ
-Απλή αναφορά τών Ακριτικών Τραγουδιών, μέ τούς τίτλους των. (Ο ΑΝΔΡΌΝΙΚΟΣ ΚΑΙ Ο ΜΑΎΡΟΣ ΤΟΥ),"ΤΟΥ ΜΙΚΡΌΥ ΒΛΑΧΟΠΟΎΛΟΥ",("Η AΝΤΡΕΙΩΜΈΝΗ ΛΥΓΕΡΗ,Η ΜΑΝΑ ΤΟΥ ΔΙΓΕΝΉ"), Α' και Β', "ΤΟΥ ΚΆΣΤΡΟΥ ΤΗΣ ΩΡΙΑΣ", "ΤΗΣ ΛΙΟΓΕΝΝΗΤΗΣ", Στίχοι ( 222). "Η ΑΡΠΑΓΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΊΚΟΣ ΤΟΥ ΑΚΡΙΤΗ", Στίχοι (73). ("ΤΟ ΠΑΛΕΜΑ ΤΟΥ ΤΣΑΜΑΔΟΎ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΙΟΥ ΤΟΥ"). ("Ο ΘΆΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΔΙΓΕΝΗ"), Α' και Β'.
--
4. ΠΑΡΑΛΟΓΑΙΣ "(ΕΊΝΑΙ), Τά εθνικά εκείνα άσματα τών Ελλήνων,όσα έχουν υπόθεσιν, ιδεώδη ή πεπλασμένην, είς τήν οποίαν,η φαντασία τού λαού, εκδηλώνεται μετά περισσής ποικιλίας, ελευθερίας καί δυνάμεως".(Fauriel).
Παρατηρείται μιά ευκολία ένταξης στήν κατηγορία αυτή, κάποτε μέ ελάχιστα καί όχι ιδιαίτερα πειστικά, εξωτερικά κριτήρια. "(ΤΟ ΔΟΚΙΜΙΝ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ),"(ΤΑ ΑΓΑΠΗΜΈΝΑ ΑΔΈΡΦΙΑ ΚΙ'Η ΚΑΚΗ ΓΥΝΑΊΚΑ)","(ΤΟΥ ΜΑΥΡΙΑΝΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΔΕΡΦΉΣ ΤΟΥ)", "(ΤΗΣ ΑΠΟΛΗΣΜΟΝΗΜΕΝΗΣ)","(ΤΗΣ ΚΟΥΜΠΆΡΑΣ,ΠΟΓΙΝΕ ΝΥΦΗ)", "(Ο ΓΥΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΞΕΝΙΤΕΜΈΝΟΥ)", "(ΤΗΣ ΝΥΦΗΣ,ΠΟΥ ΚΑΚΟΤΥΧΗΣΕ)", Α' και Β', "ΤΟΥ. ΚΥΡ. ΒΟΡΙΑ", "(ΤΟΥ ΓΙΟΦΎΡΙΟΥ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ)", "(ΤΟΥ ΚΟΛΥΜΠΗΤΗ)", Α', Β' και Γ', "(Η ΜΑΝΑ Η ΦΌΝΙΣΣΑ)", "(ΤΟΥ ΝΕΚΡΟΎ ΑΔΕΛΦΟΎ)".
--
5. ΤΡΑΓΟΎΔΙΑ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ
Στά Τραγούδια της αγάπης, ανήκουν καί πολλά λιανοτράγουδα, δηλαδή δίστιχα, κατά κανόνα ομοιοκατάληκτα, πού δέν είναι όλα ερωτικά, καί η ονομασία τους ποικίλλει, ανάλογα μέ τους διαφόρους τόπους, Από τίς πιό γνωστές ονομασίες, είναι αυτή τής μαντινάδας, (στήν Κρήτη),ή καί τής πατινάδας. Μαντινάδα είναι, αυτοσχέδιο Τραγούδι, μέ ομοιοκαταληξία, συνήθως, πού τραγουδιέται με τη συνοδεία λύρας. Άς αναφέρομε τώρα,4-5,από αυτές: -- μέ τόν καιρό τό γιασεμί, ανθεί καί βγάζει φύλλα" -- "Αγάπη δίχως πείσματα,δίχως καημό καί πόνο, είναι αγάπη ψεύτικη,ψευθιάςαγάπη μόνο" -- "Λεβέντης είν'αυτός, πού η ψυχή του κλαίει, μά,τό κεφάλι του ψηλά, καί μήτε λέξη λέει" -- "Καλό δέν είναι νά ξυπνάς και νά κοιμάσαι πάλι, Καλό 'ναι,νά ξυπνάς, όταν κοιμούνται οι άλλοι" -- "Άχε(υ)ρα ρίχω=ρίχνω,στό γιαλό, βαρά'ναι καί βουλούνε, άλλοι μολύβια ρίχουνε,φτερά'χουν καί πετούνε" -- "Σάν είν'ο τράγος δυνατός,δέν τόν'ε σταίν'=κρατεί,η μάντρα. Ο άντρας κάνει τή γενιά,κι'όχι η γενιά τον άντρα". -- -- -Η Πατινάδα, σημαίνει ακόμη καί νυκτερινή ερωτική καντάδα, ή ερωτικά τραγούδια τής αγάπης, πού μπορεί νά είναι χορευτικά, μέ ποικίλο στόχο καί μέτρο,( εκτός από τά δίστιχα), χωρίς νά περιορίζονται,"μόνο στό δεκαπεντασύλλαβο". -"ΠΩΣ ΠΙΆΝΕΤΑΙ Η ΑΓΑΠΗ", "ΤΉΣ ΑΓΆΠΗΣ ΤΟ ΒΌΤΑΝΙ",
--
--
--
8. ΝΑΝΑΡΙΣΜΑΤΑ --
--
--
11. "ΜΟΙΡΟΛΌΓΙΑ",-"ΜΟΙΡΟΛΌΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΩ ΚΌΣΜΟΥ,
--
12."ΓΝΩΜΙΚΆ ΤΡΑΓΟΎΔΙΑ",. (Καί, ΛΊΑΝΟΤΡΑΓΟΥΔΑ)
Στήνουν κατηγορία αυτή ανήκουν καί πολλά λιανοτράγουδα, σέ τετράστιχα ή δίστιχα. Υπάρχει μιά σχέση τών "Ριζίτικων",μέ τή Βυζαντινή Εκκλησιαστική Μουσική (Τα "Κρατήματα"), μακρόσυρτους Ψαλμούς, πού ψάλλονται γιά νά καλύψουν χρόνο, όταν οι πιστοί προσκυνούν τίς Εικόνες,ή κοινωνούν τών αχράντων μυστηρίων, μετά τό Κοινωνικόν, όταν ο Ιερέας τούς καλεί, νά προσέλθουν, λέγων:"Μετά φόβου Θεού,πίστεως καί αγάπης προσέλθετε". Αυτό,τό επισημαίνουν καί οι ειδικοί,ότι υπάρχει συγγένεια, στή νεοελληνική Δημοτική καί τή Βυζαντινή μουσική. Μού έρχονται στόχο νού, (3-4) μαντινάδες-ρίμες, διδακτικές. "Τά βάσανά μου,στό κρασί τ'άρριξα νά πνιγούνε, Λίγοι στίχοι,από τά "Τά Γνωμικά*, γιά τήν πρόσκαιρη χαρά. "Χαρήτε νιοί,χαρήτε νιές,κι'η μέρα ολοβραδιάζει, 1.Τό πρώτο είναι, ιστορικό, μέ ηρωικό περιεχόμενό.. Διαβάστε το. "Πότε θα κα-άμει, ξαστεριά,πό-ότε,θά Φλεβαρί-ί, πότε θά μανά -αδες.Πό ότε θά κά-άμει, ξαστεριά!" 2.Τό δεύτερο είναι , τό τού Ελευθ. Βενιζέλου, Πρωθυπουργού "Σέ ψηλό βουνό,σέ ριζιμιό χαράκι,ναί,χαράκι,κάθεται ν'αιτός,
--
13. " ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΚΑΙ. ΒΛΆΧΙΚΑ."
--
14. " ΠΕΡΙΓΕΛΑΣΤΙΚΑ"
--
-Έχω την εντύπωση,ότι υπέρ τό δέον, εξετάσαμε τό όλον θέμα, τών"ΕΚΛΟΓΏΝ ΑΠΌ ΤΑ ΤΡΑΓΟΎΔΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΟΥ". Σάς ευχαριστώ θερμώς , γιά τήν Ιώβειο υπομονή,νά με παρακολουθήσετε στην ανάπτυξη,τού όντως, κουραστικού ΠΗΓΕΣ ΚΑΙ ΒΟΗΘΉΜΑΤΑ. |