Χρήστος Μηλίτσης: Ο ΛΑΖΑΡΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΛΑΖΑΡΙΚΑ

 Η μεγάλη γιορτή της Χριστιανοσύνης, το Πάσχα, αρχίζει από το Σάββατο του Λαζάρου. Αυτή τη μέρα τα κορίτσια γυρνούν με τ' ανθοστόλιστα καλαθάκια τους, στις γειτονιές και τραγουδούν τα Λαζαρικά.

Ήρθε ο Λάζαρος, ήρθαν τα βάγια.

Ήρθε η Κυριακή που τρων' τα ψάρια.

Την Ανάσταση του Λαζάρου και την Βαϊοφόρο Κυριακή, μας φέρνουν στο προσκήνιο τα Λαζαρικά. Είναι τα τραγούδια για το Λάζαρο, που ανάστησε ο Χριστός στη Βηθανία. Το Θαύμα αυτό έγινε το Σάββατο, μια μέρα πριν τη Βαϊοφόρο Κυριακή, που έγινε η Θριαμβευτική είσοδος του Ιησού στα Ιεροσόλυμα. Τα Λαζαρικά που τα τραγουδούν μικροί και μεγάλοι, βρίσκουν βαθιά απήχηση στη ψυχή του Λαού μας. Έτσι με διάφορες παραλλαγές, αλλά το ίδιο περιεχόμενο, μεταδίδονται από γενιά σε γενιά, απ' τα απόμακρα εκείνα βάθη του χρόνου και προκαλούν πάντοτε συγκίνηση και θαυμασμό. Όσο το έθιμο αυτό εκφυλίζεται στις πόλεις, τόσο ζωντανεύει στα χωριά. Δεν θα ξεχαστεί ποτέ, γιατί είναι γερά δεμένο με τη Χριστιανική πίστη, το θρησκευτικό χαρακτήρα της ζωής και τη μεγάλη-δύναμη της αγάπης. Ακόμα ριζώνεται πιο πολύ στη λαϊκή ψυχή, γιατί γιορτάζεται την άνοιξη, που είναι η εποχή του (αγερμού). Η εποχή της βλάστησης. Είναι οι μέρες, που η Περσεφόνη αφήνει τα πνιγερά παλάτια του Άδη, για να ανταμώσει στη γη τη μάνα της, τη Δήμητρα. Η μητρική αγάπη, με το αντάμωμα της κόρης της, φουντώνει μέσα της και πλημμυρίζει τη ψυχή της από χαρά και τη χαρά αυτή σκορπίζει απλόχερα την άνοιξη στη φύση. Φουντώνει το πράσινο παντού. Η φύση όλη στολίζεται με πολύχρωμα λουλούδια. Ισκιώνουν τα δέντρα και η ανθισμένη αγράμπελη μοσχοβολά. Παντού χαρά θεού. Πως λοιπόν να μη νοιώσουν χαρά τα μικρά Λαζαράκια;. Aυτές τις μέρες, τρέχουν χαρούμενα στην εξοχή, κόβουν άνθη και στολίζουν τα καλαθάκια τους και ανήμερα του Λαζάρου, γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι και τραγουδούν.

Καλημέρα σας, καλή χρονιά σας.

Τώρα ήρθαμε στ' αρχοντικά σας

Να τραγδήσουμε το Λαζαρό μας

Πού'σαν Λάζαρε, πού'σαν 'δερφέ μου,

Πού'σαν τρίκλωνε βασιλικέ μου . κ..λ.π.

Σε κάθε γεωγραφική Περιφέρεια, πολλές φορές μάλιστα και σε στενότερο χώρο, μιας περιοχής, τα λόγια αλλάζουν, μα το περιεχόμενο τους παραμένει παντού το ίδιο. Ανάλογα με την ψυχοσύνθεση και τον συναισθηματισμό των ανθρώπων που κατοικούν σε κάθε τόπο, έχει διαμορφωθεί και ο τόνος και η μελοποίηση των Λαζαρικών. Αν βρεθούμε τη μέρα του Λαζάρου σε μερικά χωριά του Θεσσαλικού κάμπου. Θ' ακούσουμε τα Λαζαράκια να τραγουδούν σε μελοποίηση που διαφέρει από χωριό σε χωριό τα παρακάτω:

Και στη πόλη Βηθανία

Μάρθα κλαίνε και Μαρία.

Γιατί 'χάσαν τον καλόν τους

κι' μονάκριβ' αδερφό τους.

Στα χωριά του Πηλίου, τα Λαζαρικά τραγουδιένται και το πρωί και το βράδυ της μεγάλης αυτής Χριστιανικής γιορτής .

Καλημέρα σας, καλή βραδιά σας

Καλώς ηύραμε την αφεντιά σας.

Αν κοιμόσασθε να σηκωθείτε

κι αν καθόσαστε ν' αφουγκραστείτε.

Ήρθε ο Λάζαρος, ήρθαν τα βάγια

Ήρθε κι ο γαμπρός της κορασίδας.

Κορασίδες μου, σταυροκαθήστε,

για ν' ακούσετε Λαζαροπάτια.

Στη Στερεά Ελλάδα, διαφαίνεται πιο έντονα στα Λαζαρικά, ο Θρησκευτικός τους χαρακτήρας. Εδώ, μάλιστα διακρίνεται και η μεγάλη πίστη της αδερφής του Λαζάρου, της Μαρίας, για το Χριστό που του λέγει: 

Αν εδώ ήσουν Χριστέ μου

Δεν θα πέθαιν' ο αδερφός μου.

Πλην εγώ, τώρα πιστεύω

 Και καλότατα ηξεύρω

ότι δύνασαι, αν   θελήσεις

και νεκρούς ν' αναστήσεις. 

Και ο Χριστός, που θαύμασε τη πίστη της, στάθηκε μπροστά στο Λάζαρο και του είπε: 

-Δεύρο έξω Λάζαρε μου,

φίλε και αγαπητέ μου.

Και ο Λάζαρος λυτρώθη,

Αναστήθη και εσηκώθη.

 Στην Ήπειρο τα παιδιά όταν τραγουδούν, σύρουν μαζί τους και κουδούνια. Έτσι τα Λαζαρικά, γίνονται πιο χαρούμενα, πιο ηχηρά και επειδή στα μέρη αυτά τα περισσότερα προξενιά, γίνονται τη Πασχαλιά, προσθέτουν και τους γαμπρούς στα τραγούδια τους και λένε. 

 Ήρθε ο Λάζαρος, ήρθαν τα βάγια.

Ήρθε κι' ο γαμπρός της κορασίδας

Παλικάρια μου, σειρά σταθείτε

Για ν' ακούσετε Λαζαροπάτια. 

Στα νησιά μας στα Λαζαρικά παίρνουν μέρος και τα αγόρια. Αυτά μαζί με το ανθοστόλιστο καλαθάκι τους, κρατούν στα χέρια του, ένα σταυρό, πλεγμένο με πολύχρωμα λουλούδια [το Βαγιοστέφανο], Ένα από την παρέα παραστάνει το Λάζαρο και όταν οι άλλοι του λένε:

-Σήκω Λάζαρε και μην κοιμάσαι.

Ήρθε η μάνα σου από την πόλη

σ' έφερε χαρτί και κομπολόι.

Πες μας Λάζαρε καλέ, τι είδες

κάτ' στον Άδη όπου επήγες;

και το αγόρι που παρίστανε το Λάζαρο, απαντούσε.-Είδα φόβους, είδα τρόμους,

Είδα βάσανα και πόνους.

Δώστε μου λίγο νεράκι

να ξεπλύνω το Φαρμάκι.

Γύρω από το συγκλονιστικό αυτό γεγονός, έχουν γεννηθεί πολλοί θρύλοι. Λένε πως ο Λάζαρος, ήταν τριάντα ετών όταν αναστήθηκε. Αργότερα έζησε άλλα τριάντα χρόνια για να πεθάνει και να ταφεί, οριστικά αυτή τη φορά στο Κιάτο της Κύπρου. Λέγεται ακόμα ότι ο Αυτοκράτορας Λέων ο ΣΤ! ο σοφός, το έτος 890 μ.Χ. βρήκε το λείψανο του στην Κύπρο και το μετακόμισε στην Κωνσταντινούπολη, όπου έκτισε και φερώνυμο εκκλησία. Αυτή την παράδοση, την ζωντανεύει το γεγονός, ότι στην Κύπρο, γίνεται και σήμερα αναπαράσταση του Θανάτου και της Ανάστασης του Λαζάρου. Στην Πελοπόννησο κάνουν Λαζαρόψωμα. Αλλού πάλι τον λατρεύουν σαν Πολιούχο και προστάτη. O Λάζαρος είναι προστάτης των αρρώστων σε πολλά νησιά του Αιγαίου και ιδιαίτερα προστάτης των λεπρών. Για όλα αυτά έχουν δημιουργηθεί γύρω του, ένα σωρό ιστορίες, παραδόσεις και λαϊκές δοξασίες. Η Ανάσταση του Λαζάρου, έρχεται μαζί με την Aνάσταση της φύσης και ακολουθεί, ύστερα από λίγες μέρες και η Ανάσταση του Χριστού. Η μεγαλύτερη γιορτή της Χριστιανοσύνης .Αυτό είναι που μας πλημμυρίζει από χαρά, γιατί ύστερα απ' τις ελιές, τους χαλβάδες και το λαδόξυδο της Σαρακοστής, τα Πασχαλινά αυγά και το σουβλισμένο αρνί, γίνονται πιο νοστιμότερα. Άλλωστε αυτά τα αυγά, που θα βάψουν κόκκινα, Πασχαλινά, κάνουν τα Λαζαράκια να γυρνούν όλη τη μέρα, να ξεποδαριάζονται και να γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι βραχνιασμένα, τραγουδώντας ολοήμερα στο τέλος των Λαζαρικών.

Oι κοτίτσες σας, αβγά γεννούνε.

Oι φωλίτσες σας, δεν τα χωρούνε.

Δώστε τα σε μας να τα χαρούμε.

Να τιμήσουμε καλόν αφέντη

και καλή κυρά, καμαρωμένη .