|
ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ (Από τό 1361)
ΜΕΡΟΣ Α’
Το τραγούδι είναι ένα μελοποιημένο ποίημα, μουσικό κομμάτι, μέ λόγια-στίχους, μιά μελωδία, πού εκτελείται, τραγουδιέται, από μία φωνή (μονωδία), μέ ή χωρίς ενόργανη συνοδεία. Τά μουσικά έργα, μέ περισσότερες φωνές, λέγονται ντουέτο,
γιά τούς δύο, τρίο ,για τους τρείς, ή χορωδία, σέ μουσική ενός ευρύτερου συνόλου.
--
Τά λόγια-ποίημα, δηλαδή στίχοι, συνδέονται μεταξύ των, από τούς πανάρχαιους χρόνους, ενώ τά τραγουδιστικά ιδιώματα, διαφέρουν στούς πολιτισμούς προελεύσεως, ανάλογα με τούς λαούς και πολιτισμούς πού προέρχονται, καί αντικατοπτρίζουν τις μεταβλητές,κατά τίς κοινωνικές δομές, το μορφωτικό επίπεδο, τή γλώσσα ακόμη καί τους ηθικούς κανόνες, πού διέπουν τίς σχέσεις των δύο φύλων.
--
Η μουσική αρμονία, συνάπτεται είς ενότητα, με τήν παγκόσμια αρμονία, κατά τον Πυθαγόρα, τόν Σάμιο φιλόσοφο (580-490 π.Χ.), ο οποίος επινόησε τήν κλίμακα τής οκταφωνίας, τήν "octava", τήν οποία παριστά ο αριθμός 8, όσοι οι φθόγγοι τής Μουσικής Κλίμακος, τουτέστιν τής αρμονίας τού κόσμου. Ήτοι, τη "διαπασών", τήν οποία ερεύνησε καί καλλιέργησε. Αρμονία έλεγε, είναι η σύνθεση τών αντιθέσεων.
--
Αλλά, το πρώτο απ' όλα ,που απασχόλησε και εξακολουθεί νά απασχολεί τόν καθένα, είναι η εθνικότητα. Τί είμαι, από πού, καί από πότε; Υπάρχουν βέβαια οι ρίζες, πού φανερώνουν την καταγωγή μας. Όλα λοιπόν αυτά , αρχίζουν από τό μύθο, καί φτάνουν, στήν ιστορία, καί τά γεγονότα.
--
--
Από τόν επώνυμο ήρωα των Ελλήνων, τόν Έλληνα, γιο τού Δευκαλίωνα καί τής Πύρρας, κατά τήν επικρατέστερη παράδοση, ή τού Διός καί τής Δωρίππης, ή τού Προμηθέως καί τής Κλυμένης. Επομένως, αδελφός τού Δευκαλίωνος. Από τη νύμφη Ορσηίδα απέκτησε, τόν Άίολο,τό Δώρο και τόν Ξούθο. Αυτά, κατά τό μύθο, τών αρχαίων προγόνων.
--
Ο Θουκυδίδης στήν Ιστορία (γεγονότα), αναφέρει ότι πρίν από τόν Έλληνα τού Δευκαλίωνος, δέν υπήρξαν Έλληνες. Αλλά αφότου ο Έλλην, καί οι απόγονοί του, κυριάρχησαν στή Φθία, επεκτείνεται βαθμιαία η ονομασία,Έλληνες. Καί, ως απόδειξη τού ισχυρισμού του, προβάλλει το γεγονός, ότι ο Όμηρος αποκαλεί, "τούς μετ'Αχιλλέως,εκ τής Φθιώτιδος", πού έφεραν τό όνομα Έλληνες.
--
Σύμφωνα με τή μαρτυρία τού Στράβωνος (64π.Χ.-14 μ.Χ.), του σημαντικότερου Γεωγράφου τής αρχαιότητας, ο Έλλην ,έδωσε-άφησε τήν εξουσία τής Θεσσαλίας, στόν μεγαλύτερο υιό του, τόν Αίολο. Ο Δώρος μέ τούς δικούς του (Δωριείς), εγκαταστάθηκε στήν περιοχή, περί τόν Παρνασσό, καί κατόπιν οριστικά, πλέον, στήν Πελοπόννησο. Ενώ, ο Ξούθος πού νυμφεύθηκε τήν Κρέουσα, κόρη τού Ερεχθέως, εγκαταστάθηκε στήν Αττική.
--
Αναγκαία, νομίζω, η παρέκβαση.
--
Από τότε πού ένιωσα τόν εαυτό μου, έψαχνα καί αναζητούσα νά βρώ κάτι, χωρίς νά ξέρω τί θέλω. Κάποτε, τέλος πάντων, νομίζω ότι το βρήκα.Ήταν αυτό, πού λέμε, "εθνικότητα", καί τί σημαίνει αυτή η λέξη. Από τό μύθο, τού Δευκαλίωνα, στήν περιοχή τού Κόζιακα, καί τής Καράβας, τού Νομού Τρικάλων, η αρχή, κατά το μύθο.
Στή διαδρομή τού χρόνου και της ιστορίας,έφτασα στην πραγματικότητα των γεγονότων, τού μεγάλου ιστορικού τής αρχαιότητας, τού Θουκυδίδη, καί τών Ιστοριών του.
--
--
Τά λαϊκά τραγούδια, συνοδεύουν θρησκευτικές τελετουργίες, εργασία, χορό, ενώ άλλα αφηγούνται ιστορίες, καί άλλα δρώμενα, πού εκφράζουν όλα εν γένει τα συναισθήματα τής ψυχής, τού κάθε ανθρώπου. Καί τά δυό είδη περιέχουν απλές μελωδίες καί απαιτούν συχνές επαναλήψεις, για τήν πλήρη κατανόηση καί εκμάθησή τους.
--
Πρόκειται, γιά αστικό, συνήθως, φαινόμενο καί έχει τις ρίζες του,στήν αρχαιότητα, χωρίς νά μπορεί να προσδιοριστεί, χρονολογικά. Εκφράζεται,η χαρά,ή λύπη,ο πόνος, αλλά καί ο πόθος, η πίστη, η ελπίδα,η αγάπη, ο έρωτας καί τά άλλα συναισθήματα τής ανθρώπινης ζωής καί δράσεως. Μέ δυό λόγια, όλες οι εκδηλώσεις τής βιοτής των ανθρώπων. Η νιότη,η ώριμη ηλικία,τα γηρατειά,η ζωή καί ο θάνατος. Τό σύνολο τών συναισθημάτων τής ψυχής. Ο χωρισμός, η ξενιτιά, η ορφανιά,η πίκρα, η αγάπη, πού, "Τά πήραν καί τά ζύγιασαν!, -Βαρύτερ' είν' τά ξένα." , "Ο ζωντανός ,ο χωρισμός κι'η ξενιτειά, ως θάνατος λογιούνται", λέει καί η λαϊκή παροιμία.
--
Είναι αυτά,πού επέζησαν,στούς αιώνες,πού έχουν περάσει και τελειωμό δέν έχουν.
Διαφέρουν, βέβαια, από λαό σέ λαό, στό είδος καί τόν τρόπο ζωής, καί τίς καθημερινές εκδηλώσεις τους. Δέν χρειάζεται να ψάξεις γιά νά τό βρείς. Γιατί είναι
ολοφάνερο. Τό νοιώθουμε νά βγαίνει, από τά βάθη τής ψυχής, στήν κάθε εκδήλωσή της. Στήν ανάσα,στό στεναγμό, στό πάθος, στόν καημό, στόν πόθο, στή χαρά, τή λύπη, καί τά βάσανα, όλα τά εκφράζει.
--
Στή φωνητική ιδιαίτερα μουσική,τό τραγούδι, αλλά καί στην περίπτωση, πού τό συνοδεύει όργανο. Οργανική μουσική - άρπα, αυλός, λύρα, φλογέρα, καί όσα άλλα.
Μέ διαφορά, ως πρόςτόν ήχο, από τά πιό απλά, ως τά πιό πολύπλοκα. Η αρχαιοελληνική μουσική επιστεύετο, ως έμπνευση και εκτέλεση, πρός τέρψιν τών θεών τού Ολύμπου. Τραγουδούσαν οι Μούσες (κατώτερες θεότητες), κόρες
τής Μνημοσύνης, μέ πατέρα τόν Δία, "Πατήρ,ανδρών τε, θεών τε", κατά τόν Όμηρο.
Γεννήθηκαν, στίς υπώρειες τού Ολύμπου, τήν Πιερία. Ήσαν θηλυκού γένους, καί μέ τή σειρά τα ονόματά τους, είναι: Κλειώ, Ευτέρπη, Θάλεια, Μελπομένη, Ερατώ, Τερψιχόρη, Πολύμνια, Ουρανία καί Καλλιόπη. Κατοικούσαν στο όρος τής Βοιωτίας, Ελικώνα,καί ήσαν προστατευόμενες τού θεού τής Μουσικής καί τής Μαντικής, τού Απόλλωνα. Τά ονόματά τους, οφείλονται στόν πατέρα της Ιστορίας, τόν Ηρόδοτο, και τήν Ελληνική Ιστορία του. Γραμμένη από τον ίδιο, σέ εννέα (9) βιβλία. Στα οποία, οι Αλεξανδρινοί φιλόσοφοι, έδωσαν τά ονόματα των εννέα (9) Μουσών.
Εθεωρούντο οι Μούσες, πρόσωπα ιερά, άξια τιμής καί σεβασμού.
--
Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης,φέρει στήν
προμετωπίδα του, από της ιδρύσεώςτου, τήν επιγραφή:
ΜΟΥΣΑΙΣ. ΧΑΡΙΣΙ. ΘΥΕ.
πού σημαίνει, νά τιμάς καί νά θυσιάζεις = να σέβεσαι, τίς Μούσες, καί τίς Χάριτες. Δηλαδή, ό,τι έχει σχέση, μέ τόν Ελληνικό πολιτισμό, καί την Ελλάδα γενικότερα.
--
Ο κάθε λαός, φυλή, ή ομάδα ανθρώπων, έχουν τή δική τους, μουσική-συμφωνική αρμονία, πού εκφράζεται στο τραγούδι, ανάλογα μέ τή γλώσσα, τή μόρφωση καί τον πολιτισμό, πού ανέπτυξε στή διαδρομή τού χρόνου. Υπάρχουν τραγούδια πού είναι κοινά, ή συμφύρονται, συνήθως, ανάμεσα στούς γειτονικούς λαούς. Τά υπάρχοντα τραγούδια, είναι ένα άπειρο πλήθος, σέ αριθμό κομματιών,πού έφτασαν, ώς τίς μέρες μας καί πολλά είναι πανελλήνια, άλλα δε, παίρνουν τό όνομά τους, από τήν
περιοχή, τό μέρος, όπου τραγουδιούνται. Θρακιώτικα, Μακεδονικά ,Ηπειρώτικα, Θεσσαλικά και Ρουμελιώτικα. Αλλά καί Μωραίτικα, Νησιώτικα, Κυπριακά, Κρητικά, Επτανησιακά, Αιγαιοπελαγίτικα, αλλά και Σμυρναίικα, Ποντιακά, καί άλλα διάφορα. Μέ τά ονόματα τών διαμερισμάτων από όπου προέρχονται, καί πού ομιλείται καί γράφεται η Ελληνική γλώσσα. Κατά τόν Ν.Γ.Πολίτη,(1852-1921), ιδρυτή και θεμελιωτή, της Επιστήμης τής Λαογραφίας, καθηγητή καί πρύτανη τού
Ε.Κ.Π.Αθηνών, θερμό υποστηρικτή της Δημοτικής καί διαπρεπή συγγραφέα, είς τό περισπούδαστον Βιβλίο του:
ΕΚΛΟΓΑΙ ΑΠΌ ΤΑ ΤΡΑΓΟΎΔΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΟΥ
Έκδοσις Τρίτη - 1932
Άνευ Αναγραφής των Πηγών
Στόν ΠΙΝΑΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ, κάνει τήν εξής διάκριση:
1. Ιστορικά Τραγούδια
2. Κλέφτικα τραγούδια
3. Ακριτικά Τραγούδια
4. Παραλογαίς
5. Τραγούδια τής Αγάπης
6. Νυφιάτικα Τραγούδια
7. Ναναρίσματα
8. Κάλανδα, Βαΐτικα
9. Τραγούδια τής Ξενιτειάς
10. Μοιρολόγια
11. Μοιρολόγια τού Κάτω Κόσμου καί τού Χάρου
12. ΓνωμικάΤραγούδια,
13. Εργατικά καί Βλάχικα
14. Περιγελαστικά
ΕΠΙΜΕΤΡΟΝ
15. Α' Δημώδη Άσματα τών Μέσων Χρόνων, καί,
16. Β' Τραγούδια είς Ελληνικάς Διαλέκτους.
(Σύνολο τραγουδιών: 256, Σελίδες 286).
--
Από τό σύνολο τών έργων του,επιλέγω μικρό απόσπασμα στίχων, από τό Ιστορικό τραγούδι, τής σελ.12, μέ αριθμό, Δύο, (2).
ΤΗΣ ΑΓΙΑ – ΣΟΦIΑΣ
---------------------------------------------------------------------
"Φωνή τούς ήρθε εξ ουρανού, κι'απ'Αρχαγγέλου στόμα:
"Πάψετε τό Χερουβικό, κι'άς χαμηλώσουν τ' άγια.
Παπάδες πάρτε τά Ιερά, καί σείς κεριά σβηστήτε.
Γιατί είναι θέλημα Θεού, η Πόλη νά τουρκέψει.
---------------------------------------------------------------------
Η Δέσποινα ταράχτηκε, καί δάκρυσαν οι εικόνες."
"Σώπασε κυρά Δέσποινα, καί μή πολυδακρύζεις,
πάλι μέ χρόνους, μέ καιρούς, πάλι δικά σας είναι."
--
--
Κατ' ανάγκην, περιορίζομαι νά αναφέρω ένα ατελές απάνθισμα, κατ' επιλογήν, από τούς πιό γνωστούς τίτλους, μέ απλή μνημόνευση, πού ίσως, θυμίσουν στούς ενδιαφερομένους, κάτι ελάχιστους στίχους,από τό σχετικό τραγούδι. Προσπαθώ, νά σάς πείσω γιά τίς επιλογές, καί τόν τρόπο παρουσίασης τών τραγουδιών, χωρίς νά καταγράφεται ο ποιητής καί ο συνθέτης, όπως γίνεται σήμερα. Απλά,θέλω να σάς θυμίσω, μάλλον γνωστά τραγούδια, όπως τα κατέγραψε ο Νικ. Δ. Πολίτης, στό βιβλίο του. Τα περισσότερα, μόνο μέ αναφορά στόν τίτλο τους. Eίναι τά λεγόμενα παραδοσιακά, τών παππούδων καί πατεράδων μας, πού είχαν εντός των, φρόνημα Θεού.
--
Κατακλείω το πρώτο μέρος, μέ σύντομο επίλογο.
Η ζωή έχει τίς απαιτήσεις της, πού τίς ονομάζει υποχρεώσεις, καθήκοντα, από τά οποία απορρέουν τά "δικαιώματα", για τά οποία συχνά, γίνεται λόγος από πολλούς.
Χρειάζεται ανεξάντλητη υπομονή, επιμονή, προσπάθεια διά βίου, για νά έχουμε τό αποτέλεσμα πού θέλομε κάθε φορά. Μέ "μιά τσεκουριά, δέν πέφτει ο δέντρος", έλεγαν οι παλιοί, μέ τήν πολυετή πείρα τους.
--
ΠΗΓΕΣ καί ΒΟΗΘHΜΑΤΑ
1) ‘ΤΑ ΤΡΑΓΟYΔΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΟΥ’, ΝΙΚ Δ.ΠΟΛΙΤΗ (1932)
2) ΕΓΚΥΚΛ.ΠΑΠΥΡΟΣ LAROYSSE BRlTANNlCA
--
--
Εύχομαι σε όλους τούς αναγνώστες- μελετητές, υγεία καί ειρήνη, από Θεού, καί μεγάλη υπομονή καί κουράγιο.
Μέ εκτίμηση καί τήν αγάπη μου
Χρίστος Γ.Κοτρώτσος
Θεολόγος-Φιλόλογος-Παιδαγωγός
Επίτ,Γεν.Επιθ/τής,Μ.Ε
Νέα Φιλαδέλφεια, Ανακούς 25 Τ.Κ.143 41
Τηλ.Οικ.210 2511254
|
