Γράφει ο Χρήστος Μηλίτσης

Για να γνωρίσουμε τη χώρα των Φαραώ και των Φελάχων.

Δεν είναι κουραστικό το ταξίδι, όσο μακρινό και αν είναι, όταν το είναι σου είναι κατάφορτο από παραστάσεις που γεννήθηκαν μέσα σου και πλημμυρίζουν τη ψυχή σου, για τους μακρινούς τόπους που είναι γεμάτοι από ιστορικά γεγονότα και πολύτιμη παράδοση. Με τις σκέψεις αυτές στο μυαλό μου πήρα την απόφαση να επισκεφτώ την Αίγυπτο τη χώρα των Φαραώ και των Φελάχων. Πετώντας από το αεροδρόμιο του Ελληνικού με την Αιγυπτιακή αεροπορία, βρεθήκαμε νύχτα πάνω από το Κάιρο. Η πρώτη εντύπωση από ψηλά, υπήρξε συγκλονιστική. Βλέπαμε τη πόλη να καταλαμβάνει μια τεράστια έκταση, που δεν έβρισκες αρχή και τέλος. Με τους μεγάλους και πολυσύχναστους δρόμους του, τα πολυάριθμα καταστήματα του, τα πολυώροφα κτίρια πλημμυρισμένα από τα πολλά του φώτα, έδινε μια εικόνα φαντασμαγορική. Το Κάιρο είναι μια πολύβουη μεγαλούπολη. Ο πληθυσμός του, ξεπερνά τα δέκα έξι εκατομμύρια, δύο φορές περισσότερο από το πληθυσμό της Ελλάδας περίπου. Ελ-Κεχίρα (Νικηφόρα πόλη) τη λένε οι Αιγύπτιοι. Η παλιά πόλη, η αιωνόβιος, βρίσκεται στο Ανατολικό μέρος, εκεί που κτυπούσε κάποτε η καρδιά ολόκληρης της Ανατολής. Δυτικά, στη περιοχή της Γκίζας βρίσκεται η νέα πόλη, με τους φαρδιούς δρόμους, τα ψηλοδομημένα πολυώροφα κτίρια και τα θαυμάσια και μεγάλα πάρκα. Έτσι δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τις Ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις. Οι πυραμίδες στο βάθος σε προκαλούν και σε περιμένουν. Είναι κάτι τι μοναδικό και ξεχωριστό. Μένει εκστατικός ο κάθε επισκέπτης, απ’ τις πανάρχαιες μούμιες, τους θησαυρούς του Τούτ- Αν- Χαμόν και το τεράστια άγαλμα του Ραμψή του Β! Θαυμάζει το πλούτο, το χρυσό και τα διάφορα αριστουργήματα των πολλών βασιλιάδων της Αιγύπτου. Επιβλητικά είναι τα εργαστήρια επεξεργασίας παπύρου και η Βιοτεχνία κατασκευής αρωμάτων, για τα οποία φημίζονται οι Αιγύπτιοι. Επίσης ο πύργος του Καΐρου που έχει ύψος 187 μέτρα, είναι για τη πόλη ένας πραγματικός βιγλάτορας. Από κει πάνω, βλέπει ο θεατής τη νύχτα, όλη τη πόλη φωταγωγημένη να σφύζει από ζωή και κίνηση. Χίλιοι και πλέον δαντελωτοί μιναρέδες στολίζουν τη πόλη. Διακρίνεται το τζαμί του Μωχάμετ-Άλη, που κτίστηκε το 1830, στην Ακρόπολη του Καΐρου τη Σιντανέλα, που είναι το μεγαλύτερο κάστρο στο κόσμο. Το Κάιρο μέρα και νύχτα σφύζει από ζωή και κίνηση. Φελάχοι μελαψοί, με ριγωτές και άσπρες κελεμπίες, και γυναίκες με τουρμπάνια στο κεφάλι, που κρύβουν τα πρόσωπα τους ντυμένες στα μαύρα, γυρνούν στους δρόμους και περιδιαβάζουν παράξενα τους περαστικούς. Είναι πολύβουη πόλη. Δίτροχα, μηχανάκια, ποδήλατα, αυτοκίνητα, που τρέχουν άναρχα στους δόμους και κορνάρουν ασταμάτητα. Συνωστίζονται ανάμεσα σε καροτσάκια χειροκίνητα, κάρα, αραμπάδες, αμαξάδες που ζητούν την πελατεία τους, ξεφωνίζουν άγρια, κι’ όλα αυτά, σμίγουν με τις φωνές των πλανοδίων πωλητών και δημιουργούν ένα αλαλούμ, ένα πραγματικό κομφούζιο. Οι πυραμίδες ορθώνονται στη Δυτική όχθη του Νείλου, στη περιοχή της Γκίζας, λίγες εκατοντάδες μέτρα μακριά από το κέντρο, στην αρχή της ερήμου. Είναι οι πυραμίδες του Χέοπα, του Χεφρίνου και Μυκερίνου. Η μεγάλη πυραμίδα του Χέοπα, είναι ένα από τα μεγαλύτερα θαύματα της αρχιτεκτονικής τελειότητας όλων των εποχών. Είναι ένα από τα εφτά θαύματα στο κόσμο και βάσταξε 5.000 χρόνια και παραμένει ακόμη όρθιο και σήμερα. Ενώ τα υπόλοιπα έξι, έχουν καταστραφεί αιώνες τώρα. Πάνω από εκατό χιλιάδες εργάστηκαν τριάντα ολόκληρα χρόνια, για να κατασκευάσουν τη πέτρινη αυτή πυραμίδα, στις όχθες του Νείλου. Εδώ έκαναν τους τάφους τους οι πανάρχαιοι Φαραώ της 4ης Δυναστείας, στο ερημικό αυτό, τότε ησυχαστήριο, μέσα στην αχανή έρημο, για να εξασφαλίσουν την αιώνια ησυχία τους. Δυστυχώς συνέβη ακριβώς το αντίθετο, από τη δική τους επιθυμία. Σήμερα το μέρος αυτό, έγινε το πιο πολυσύχναστο τουριστικό θέαμα. Χιλιάδες επισκέπτες περνούν καθημερινά από κει, να δουν και να θαυμάσουν τα δημιουργήματα αυτά των Φαραώ και να βγάλουν φωτογραφίες πάνω στις γκαμήλες, που είναι στολισμένες με τα πολύχρωμα καλύμματα. Η πυραμίδα του Χέοπα, βρίσκεται στο μέσον και παραδίπλα, δεξιά και αριστερά υψώνονται οι πυραμίδες του Χεφρίνου ύψους 143 μέτρα και του Μυκερίνου 66 μέτρα. Οι Φαραώ πίστευαν ότι με τις πυραμίδες, θα εξασφάλιζαν τη ψυχή τους και θα ζήσουν μια ευτυχισμένη ζωή και πέραν του τάφου. Η λέξη πυραμίδα, είναι προφανώς παράγωγος του πυρός, ή της Κρητικής λέξης Πύραμους που σημαίνει ψηλός και ήταν το σύμβολο του θεού του Ηλίου (ΡΑ). Πυραμίδες υπήρχαν και σε άλλα μέρη της Αιγύπτου, όπως στη Σακλάρα, στο Αμπασίρ, του Βασιλέα Σνεφρούς κοντά στη Μεντούμ, του Νπασάρ, που ήταν ο τάφος του Βασιλιά Ουνίτη 3^ης και 4^ης δυναστείας. Ο Ηρόδοτος μας αναφέρει, ότι πυραμίδες υπήρχαν και στη Σαχλαρα, στη Μειδού, Δαχσούρ, Άνω Νουβία, Γουρκάβ και Ασσούρ. Όλα αυτά είναι δημιουργήματα των Φαραώ, που όρθωσε η βία, ο ιδρώτας, η εξαντλητική μέχρι θανάτου εργασία και το αίμα χιλιάδων ανθρώπων. Λίγα μέτρα πιο μπροστά ακοίμητος φύλακας και φρουρός, στέκεται επιβλητικό το άγαλμα της σφίγγας. Είναι το αρχαιότερο ανθρώπινο έργο που σώζεται μέχρι σήμερα, με το λιονταρίσιο κορμί και το ανθρώπινο κεφάλι του Χεφρίνου. Συμβολίζει τη δύναμη του λιονταριού και την ανθρώπινη σοφία. Οι Αιγύπτιοι την ονόμαζαν Αμπούλ-Ελ-Χολ, που θα πει πατέρας του τρόμου. Το όνομα Σφίγγα το οφείλει στο Όμηρο. Λίγο πιο πέρα υπάρχουν 80 μικρότερες που ανήκουν στις 3^η, 4^η, και 5^η Δυναστεία, γυναικών και ανδρών και αρκετοί τάφοι των ευγενών. Εδώ βρίσκεται ένας μικρός ναός, (ναός της Κοιλάδας), που γίνονταν η ταρίχευση των νεκρών και το κέδρινο πλοίο του Χέοπα, που βρέθηκε το 1954. Είναι εδώ ένα απέραντο Νεκροταφείο, μια νεκρόπολη, με πολλούς Βασιλικούς τάφους, που τους έφεραν στο φως οι ανασκαφές, όπως εκείνες της Αβύδου, της Ιερακοπόλεως και της Ναγκάτα, που έκαμε ο Αμυλινωτό το 1895 στη Νεκρόπολη της Αβύδου, Ομ-Ελ-Γκάμπη (μητέρα των Αγγείων). Εκεί βρήκε τους τάφους του Ζεντ-Ντεν-Κα και τα ονόματα Άχα-Νάρμεν. Όλες αυτές οι νεκροπόλεις τη μέρα μένουν ασύχαστες, από τα περάσματα των περιηγητών μέχρις αργά το βράδυ που νυχτώνει, οπότε βυθίζονται σε νεκρική σιγή.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ. Με κλιματιζόμενο πούλμαν γυρίσαμε τη πολύβουη πόλη. Έξω έκανε ζέστη αφόρητη. Περάσαμε ευχάριστα τη βραδιά σε νυχτερινό κέντρο με το χορό της κοιλιάς και τραγούδια από την Αίγυπτο. Την άλλη μέρα, περνώντας μέσα από την αχανή έρημο της Νουβίας, βρεθήκαμε στην Αλεξάνδρεια.. Στη διαδρομή μας με το Πούλμαν, βλέπαμε τη δραματική κατάσταση της ζωής των φελάχων. Λίγες δεκάδες μέτρα και από τις δυο μεριές του δρόμου, υπήρχαν κάπου-κάπου και φυτείες με φοινικόδεντρα, καθώς και οροθετημένες μεγάλες εκτάσεις μέσα στην έρημο, που μελλοντικά με τα νερά του Νείλου, που θα φέρουν, θα μεταβληθούν σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις, που θα δίνουν καρπό τρεις και τέσσαρες φορές το χρόνο. Την Αλεξάντρεια, οι Αιγύπτιοι τη λένε (Ισκαντέρια), από το Ισκαντέρ Αλέξαντρο τον ιδρυτή της. Είναι μια πανέμορφη πόλη που κτίστηκε πάνω σε δυο νησάκια, του περίφημου φάρου και το νησάκι των ψαράδων, που ενώθηκαν με προσχώσεις στο πέρασμα του χρόνου το 322 π.χ. από το Μέγα Αλέξανδρο. Τα σχέδια ήταν του Ρόδιου αρχιτέκτονα Δεινοκράτη. Από τις πέτρες του Φάρου, που ήταν ένα από τα επτά θαύματα του κόσμου, που γκρεμίστηκε από ένα καταστρεπτικό σεισμό το 1326, κτίστηκε το φρούριο Κάϊτ-Μπέη, που προκαλεί θαυμασμό. Η παραλία της αρκετά μεγάλη 22 χιλιόμετρα, ξετυλίγεται Ανατολικά και φτάνει μέχρι τη Μοντάσα. Εδώ, μέσα σε ένα ωραιότατο πάρκο 390 στρεμμάτων, είναι κτισμένο σε στυλ Αραβικό, το θερινό παλάτι της δυναστείας του Μωχάμετ-Άλη. Αργότερα εδώ έμεινε ο Φαρούκ, που κυβέρνησε την Αίγυπτο 20 χρόνια, από το 1936 μέχρι το 1956. Στο περίφημο Μουσείο της Αλεξάνδρειας βρίσκονται Ελληνορωμαϊκοί θησαυροί 1000 χρόνων και πλέον. Από τον 4^ον π.Χ αιώνα μέχρι τον 4^ον μ.Χ. Υπάρχει το Ρωμαϊκό θέατρο, και πολλά ακόμη ελληνορωμαϊκά ευρήματα μεγάλης αξίας, που πιστοποιούν τον Αλεξανδρινό πολιτισμό και τον πολιτισμό των Πτολεμαίων. Το Ελληνικό Πανεπιστήμιο Μέγας Αλέξανδρος, που βρίσκεται στη καρδιά της Ελληνικής παροικίας και το Πατριαρχείο της Αλεξάνδρειας, είναι πιστοί θεματοφύλακες, του Ελληνικού στοιχείου, που σιγά-σιγά συρρικνώνεται. Παρ’ όλα αυτά η Αλεξάνδρεια είναι μια μεγαλούπολη με αναλλοίωτα ακόμη τα Ελληνικά χαρακτηριστικά. Όσο κι αν αγωνίστηκαν οι Αιγύπτιοι, δεν μπόρεσαν μέχρι σήμερα να την κάνουν να αποβάλλει τον Ελληνικό χαρακτήρα, μας τόνισε ο ξεναγός μας. Αρκετά καταστήματα έχουν ακόμα ονόματα Ελληνικά, που κάθε Έλληνας που τα βλέπει, αισθάνεται χαρά και υπερηφάνεια. Λίγοι Έλληνες, από τα πέντε (5) εκατομμύρια πληθυσμό που έχει η Αλεξάνδρεια, βρίσκονται συγκεντρωμένοι στην Ελληνική συνοικία Σάμπυ. Στο χώρο αυτό λειτουργούσαν άλλοτε τα Ελληνικά Εκπαιδευτήρια, οι Σχολές του Γένους, το Πατριαρχείο και η Ορθόδοξος Χριστιανική Εκκλησία του Ευαγγελισμού, που έγινε με δωρεές μεγάλων ευεργετών από την Ελλάδα. Φυσικά δεν βρήκαμε εδώ σήμερα, τη φημισμένη άλλοτε πόλη των Μακεδόνων, την Αλεξάνδρεια των Πτολεμαίων και της Κλεοπάτρας, που υπήρξε κάποτε η μεγαλύτερη παροικία της Αιγύπτου. Το κέντρο των Ελληνικών Γραμμάτων και των τεχνών. Το κέντρο του Χριστιανισμού και της ορθοδοξίας. Ήταν τότε η Μητρόπολη του Ελληνισμού. Το κέντρο της πνευματικής και οικονομικής ζωής της Αιγύπτου και το κέντρο του Χριστιανικού και Αραβικού πολιτισμού. Πρέπει να αναφερθεί εδώ, ότι ο Χριστιανισμός εισήχθηκε πρώτα στην Αλεξάνδρεια από τον Ευαγγελιστή Μάρκο, που διατέλεσε μάλιστα για 20 χρόνια πρώτος Επίσκοπος της. Δυστυχώς ο Ελληνισμός συρρικνώνεται και σε λίγα χρόνια, όπως πάμε, μας είπε ο Πατριάρχης Αλεξάνδρειας και πάσης Αφρικής τότε, Παρθένιος το Ελληνικό στοιχείο σιγά-σιγά θα σβήσει. Επιστρέψαμε στο Κάιρο και η διαμονή μας στο Ξενοδοχείο SEAG, ήταν ευχάριστη.

Από το Κάϊρο στο Λούξορ.

Την άλλη μέρα, πρωί-πρωί με πτήση της Αιγυπτιακής αεροπορίας, περνώντας πάνω από την έρημο της Νουβίας φτάσαμε στο Λούξορ). Στη διαδρομή μας είδαμε ότι η φλεγόμενη έρημος έχει μεταβληθεί τελευταία, χάρις στις παροχές  της κυβέρνησης  Μπομπάρακ σε γη της επαγγελίας. Τεράστιες πράσινες εκτάσεις, έχουν δημιουργηθεί με τις ευλογίες του Νείλου, μέσα στη άλλοτε καυτή άμμο, που καρπίζουν τρεις και τέσσαρες φορές του χρόνο. Παράγουν βαμβάκι εξαιρετικής ποιότητας, λαχανικά, ρύζι, χουρμάδες, μπανάνες, μπάνκ, γκουάφα και άφθονα σιτηρά. Αυτά είναι τα βασικά προϊόντα με τα οποία τρέφονται οι Αιγύπτιοι. Το Λούξορ είναι η αρχαία Ομηρική πόλη (Θήβα). Είναι το σημαντικότερο κέντρο της Αιγύπτου, Βρίσκεται στη δεξιά όχθη του Νείλου, κοντά στα ερείπια των αρχαίων Θηβών. Εδώ υπάρχει το μεγαλύτερο υπαίθριο Μουσείο του κόσμου. Τεράστια συγκροτήματα από ναούς που κτίστηκαν από το Φαραώ Αμενόφη το Γ! και Ραμψή τον Β! Ήταν αφιερωμένα στο Θεό του Ήλιου (Αμόν-Ρα), στη γυναίκα του (Μουτ) και στο γιο του (Χανς). Πυλώνες τεράστιες και αναρίθμητες, σκαλιστές με ιερογλυφικά γράμματα, παραστάσεις εικόνες και σύμβολα από θρησκευτικές τελετές και ιεροτελεστίες, αναρίθμητες τοιχογραφίες που είναι αφιερωμένες στους θεούς τους και στο Μ. Αλέξανδρο, προξενούν το θαυμασμό. Είναι ένα από, τα μεγαλοπρεπέστερα μνημεία της Αιγυπτιακής αρχιτεκτονικής. Ο Ναός, αυτός είναι κάτι το μυστηριακό και απερίγραπτο. Ο Διοκλητιανός δημιούργησε το προθάλαμο του, ο Μ. Αλέξανδρος το Άδυτο και ο Πτολεμαίος ο Γ! τη θριαμβευτική πύλη. Πίσω απ’ αυτόν υψώνεται ο μιναρές του τζαμιού του Αμπούλ-Χαγκάκ. Ένα φαρδύς δρόμος 2 χιλιομέτρων περίπου, ενώνει το συγκρότημα αυτό με το ναό του Καρνάκ, που πλαισιώνεται από κριοκέφαλες Σφήγκες. Ένας τεράστιος οβελίσκος ορθώνεται μπροστά στην είσοδο. Ήταν δύο. Ο δεύτερος βρίσκεται σήμερα στημένος στη πλατεία ΚΟΝ-ΚΟΡΤ στο Παρίσι. Τους οβελίσκους ίδρυσε η Βασίλισσα Χανσεψούτ της 18^ηςδυναστείας. Σε ένα ιστόρημα της εποχής γράφεται ότι ο θεός Αμον-Ρα (ήλιος) μέθυσε κάποτε, από την ομορφιά της μητέρας της Αμεσίδας, κοιμήθηκε μ’ αυτή και από το γάμο τούτο, γεννήθηκε η πανέμορφη Χανσεψούτ. Μάχες κατακλύζουν το χώρο του. Πολλοί Φαραωνικοί ναοί υπάρχουν και στο Καρνάκ της 18^ης και 19^ης δυναστείας. 32 δυναστείες αναφέρονται στην ιστορία των Αιγυπτίων. Η πρώτη άρχισε το 3.300 χρόνια π χ, με ιδρυτή της το Μεμφιτικό Φαραώ Μήνη και η 31^η με το βασιλιά Δαρείο, που τον νίκησε ο Μ. Αλέξανδρος και ανακηρύχθηκε Φαραώ της 32^ης  δυναστείας. Μέσα στο ναό του Καρνάκ, υπάρχουν αρκετές σκαλιστές κολώνες, στολισμένες με αγάλματα των Φαραώ, που φέρουν διπλή τιάρα, σύμβολο της ένωσης άνω και κάτω Αιγύπτου. Στις κολώνες είναι χαραγμένα σύμβολα που αντιπροσωπεύουν θεούς, όπως το γεράκι σύμβολο του θεού (ΡΑ) και του ΟΡΟΥ. Oι αγελάδες, που ήταν το ιερό ζώο της Αιγύπτου, ήταν σύμβολο της Αθήρ, θεά του έρωτα, σκάθαροι, πουλιά, προσωποποιήσεις του Νείλου. Παραστάσεις Φαραώ, που προσφέρουν δώρα στους θεούς.  Πυλώνες με παραστάσεις χορευτικών τελετών. Εικόνες που παραστάνουν θεϊκή γέννηση, παραστάσεις από νικηφόρες μάχες και μια μικρή λίμνη που βρίσκεται στο χώρο που γίνονταν η κάθαρση των ιερέων πριν προσφέρουν θυσίες στο Άμμωνα. Με ποταμόπλοιο ταξιδεύομε στο Νείλο. Είναι ένα τεράστιο κλιματιζόμενο τριώροφο κρουαζιερόπλοιο με πισίνα που διαθέτει για καμπίνες τεράστια δωμάτια με τηλέφωνο, ράδιο, και τηλεόραση, άψογη καθαριότητα και μεγάλη περιποίηση. Το όνομα του «Νύφη του Νείλου». Πορεία προς Νότο. Κάθε τόσο και νέες παραστάσεις. Εδώ βίλες πολυτελέστατες, βουτηγμένες στο πράσινο και στην ομορφιά και παραδίπλα φτωχοκάλυβα, χτισμένα με πλιθιά, χωρίς στέγη, σκεπασμένες με φοινικόκλαδα, καλαμωτά και ψαθωτά. Εδώ σπάνια βρέχει και η βροχή είναι επιθυμητή και ευπρόσδεκτη. Ζωή υπάρχει μέχρις εκεί που φτάνουν τα νερά του Νείλου. Η Αίγυπτος έγραφε ο Ηρόδοτος, που επισκέφτηκε την Αίγυπτο, είναι δώρο του Νείλου. Αυτός μεταφέρει με τις πλημμύρες του απ’ τον Ισημερινό, πλούσιες φυτικές ύλες, καθώς και σιδηρούχα πλούσια λιπάσματα απ’ την Αβησσυνία στην κοιλάδα του και όταν τα νερά του αποσύρονται, τα χωράφια είναι έτοιμα να δεχθούν το σπόρο. Σπέρνουν τα χωράφια δυο και τρεις φορές το χρόνο και έχουν μεγάλη απόδοση. Δεν κοπιάζουν να οργώσουν τη γη. Σπέρνουν τα χωράφια τους και αφήνουν τους χοίρους να συνεχίσουν το έργο τους,  Καταπατούν αυτοί το σπόρο και ο γεωργός περιμένει την ώρα της συγκομιδής. Ο Νείλος ήταν και παραμένει ο τροφοδότης της Αιγύπτου, γι αυτό λατρεύτηκε σα θεός. Στις δυο όχθες του δεξιά και αριστερά υψώνονται χουρμαδιές, μπανανιές και άλλα φοινικόδεντρα, μέχρις ενός σημείου και από κει και πέρα εκτείνεται η χαώδης έρημος της Νουβίας, Διαπλέοντας το Νείλο, γοητευτήκαμε από την εξωτική ομορφιά του ποταμού. Όχθες με χρυσή άμμο και παπύρους, γραφικά πλινθόκτιστα χωριά. Φελάχοι με πολύχρωμες κελεμπίες και μελαψά γελαστά πρόσωπα αντλούν νερό, με τα πρωτόγονα μηχανήματα Σαντούρ, για να ποτίσουν τους κήπους τους, ή τους βλέπεις να κολυμπούν με τις φελούκες των πάνω στο Νείλο και να ψαρεύουν. Ασπροπούλια και ερωδιοί, τσαλαβουτούν στα ήρεμα νερά και αρκετά ζώα βόσκουν αχόρταγα, στις καταπράσινες όχθες του ποταμού. ΕΣΝΑ. Φθάσαμε στην Έσνα. Θαυμάσαμε το περίφημο ναό Κχουμ. Περνάμε το Νειλοφράκτη και κατεβήκαμε στην ΕΤΦΟΥ. Είναι μια αρχαία Ελληνική Απολλωνόπολη. Εδώ κτίστηκε απ’ το Πτολεμαίο το Γ! ο ναός του θεού ΟΡΟΥ, που παραστάνετε σαν γεράκι και που ήταν γιος της Ίσιδος Θεά της γης και του Όσιρη θεού του Νείλου. Είναι ένα αριστούργημα συνδυασμού Ελληνικής και Αιγυπτιακής αρχιτεκτονικής. Εδώ μετέφεραν οι Αιγύπτιοι με λατρευτές τελετές  το άγαλμα της θεάς ΑΘΩΡ και γίνονταν ευχάριστες συναντήσεις. Στην Ετφού υπάρχoυν οι περίφημοι ναοί του  Κομόμπο, του Σουμπέκ, (Κροκόδειλο),του Χερσέρις (γεράκι). Στην Ετφού, τις έρημες ακτές διαδέχονται με το κλιμακωτό πράσινο της καλλιεργήσιμης γης και των φυτειών του Ζαχαροκάλαμου. Η πόλη είναι κτισμένη και στις δυο πλευρές του ποταμού που ενώνονται με μια τεράστια γέφυρα. Πάνω σε ένα μικρό νησάκι ΦΕΛΑΙ, βρίσκονταν ο ναός της Ίσιδας. Επειδή όμως, με τη δημιουργία του φράγματος του ΑΣΣΟΥΑΝ, κατακλύζονταν απ’ τα νερά του ποταμού, μεταφέρθηκε με τη φροντίδα της ΟΥΝΕΣΚΟ σε άλλο μέρος. 17 ναοί από το 1970 ως το 1980 μεταφέρθηκαν για το λόγο αυτό σ’ άλλα μέρη. Οι ναοί αυτοί είχαν κτιστεί από την εποχή των Πτολεμαίων μέχρι και τη Ρωμαϊκή εποχή. Στο νησί ελαφαντίνι, μέσα σε ένα απέραντο βοτανικό κήπο, που ήταν άλλοτε ιδιοκτησία του λόρδου Κίτσινερ, υπάρχουν αρκετά λουλούδια και τροπικά φυτά. Περνώντας απ΄ την αντίπερα όχθη με φελούκες και πλέοντες ολόγυρα απ’ το νησάκι, ανεβαίνεις στο Μαυσωλείο του Αγά-χαν  πάνω σ’ ένα μικρό καταπράσινο λόφο, που καθρεφτίζεται στα νερά του Νείλου. Εκεί αντικρίσαμε το φράγμα Του Ασουάν. Έχει μήκος 3.500 μέτρα και είναι το μεγαλύτερο Φράγμα στο κόσμο. Κατασκευάσθηκε από Ρώσους και Αιγυπτίους Μηχανικούς και ο ηλεκτρισμός που παράγουν οι δύο υδροηλεκτρικοί σταθμοί, τροφοδοτούν ολόκληρη την Αίγυπτο. Εντυπωσιάζει η τεράστια λίμνη του Νασέρ. Είναι η δεύτερη τεχνική λίμνη στο κόσμο περιέχει 157 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού και απορεί κανείς πως τόσο μεγάλα έργα φέρουν την ανθρώπινη σφραγίδα. Από του Λούξορ φύγαμε αεροπορικώς για το Κάιρο. Μείναμε στο ίδιο ξενοδοχείο και το πρωί επισκεφτήκαμε το περίφημο Ανατολίτικο παζάρι χαν-ελ-χαλίλι. Εδώ βρίσκει ο επισκέπτης υφάσματα, μπακίρια, δερμάτινα, χρυσά, ασημένια, και χάλκινα κοσμήματα, ζωγραφιές περίεργες πάνω σε παπύρους, καλλυντικά και αρώματα που σε σπάνε τη μύτη απ’ τη βαριά μυρωδιά και τόσα άλλα. Στο δρόμο σου συναντάς ανθρώπους απ’ όλα τα μέρη της γης. Κάθε φυλής απ’ όλες τις Ηπείρους. Ευρωπαίοι που τριγυρνούν με τις τσάντες, τις φωτογραφικές μηχανές και τις κάμερες στους ώμους. Γιαπωνέζοι και Κινέζοι. Μαύροι, κατάμαυροι Αραπάδες, από τα βάθη της μαύρης Ηπείρου. Μελαψοί Αιγύπτιοι, φελάχοι, βεδουίνοι, Βερβερίνοι, άνδρες και γυναίκες τυλιγμένες στις ιδιότυπες φορεσιές τους κελεμπίες, τουρμπάνια, στολισμένες με χίλια δυο μπιχλιμπίδια, που οι περισσότεροι περπατούν ξυπόλυτοι και διαλαλούν τη πραμάτεια τους, ή παζαρεύουν ν’ αγοράσουν κάτι. Είναι ένα ανθρώπινο συνοθύλευμα, ένα ανυπόφορο κομφούζιο, ένα πραγματικό πανηγύρι.